Công ty chứng khoán là loại hình doanh nghiệp nào?

Công ty chứng khoán là loại hình doanh nghiệp nào luôn là câu hỏi được nhiều nhà đầu tư quan tâm, đặc biệt là những người mới tham gia thị trường hoặc đang có ý định thành lập một định chế tài chính chuyên nghiệp. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, cụ thể là Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán, một tổ chức kinh doanh chứng khoán phải được thành lập dưới hai hình thức pháp lý chính: công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần.

Công Ty Chứng Khoán Là Loại Hình Doanh Nghiệp Nào?

Khi bạn bước chân vào thế giới đầu tư tài chính, một trong những câu hỏi nền tảng nhất chính là về cấu trúc pháp lý của các tổ chức trung gian mà bạn sẽ làm việc cùng. Câu trả lời trực tiếp và chính xác nhất cho câu hỏi công ty chứng khoán là loại hình doanh nghiệp nào là: Theo quy định của pháp luật Việt Nam, công ty chứng khoán phải được thành lập và hoạt động dưới hình thức Công ty Trách nhiệm hữu hạn (TNHH) hoặc Công ty Cổ phần (CP).

Điều này được quy định rõ tại Khoản 1, Điều 72 của Luật Chứng khoán (Văn bản hợp nhất) và các văn bản hướng dẫn thi hành. Pháp luật không cho phép thành lập công ty chứng khoán dưới dạng doanh nghiệp tư nhân hay công ty hợp danh. Lý do chính đằng sau quy định này là để đảm bảo tính minh bạch, an toàn và khả năng chịu trách nhiệm cao của các định chế tài chính quan trọng này trước nhà đầu tư và toàn bộ thị trường. Cả hai loại hình TNHH và CP đều có tư cách pháp nhân độc lập, giúp tách bạch rõ ràng tài sản và trách nhiệm của công ty với tài sản và trách nhiệm của chủ sở hữu.

Tại Sao Pháp Luật Chỉ Quy Định Hai Loại Hình Này?

Việc giới hạn loại hình doanh nghiệp cho các công ty chứng khoán không phải là ngẫu nhiên. Đây là một quyết định pháp lý có chủ đích, dựa trên những yêu cầu đặc thù của một ngành kinh doanh có ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế và tài sản của hàng triệu nhà đầu tư. Hãy cùng Luật Mai Sơn phân tích sâu hơn những lý do cốt lõi đằng sau quy định này.

1. Đảm Bảo Trách Nhiệm Hữu Hạn – Tấm Khiên Bảo Vệ Nhà Đầu Tư

Đặc điểm quan trọng nhất của cả Công ty Cổ phần và Công ty TNHH là chế độ trách nhiệm hữu hạn. Điều này có nghĩa là công ty là một pháp nhân độc lập, có tài sản riêng và tự chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính bằng chính tài sản của mình. Các chủ sở hữu (cổ đông hoặc thành viên góp vốn) chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi số vốn họ đã góp vào công ty.

Tại sao điều này lại tối quan trọng với một công ty chứng khoán?

• Bảo vệ tài sản của nhà đầu tư: Tài sản của khách hàng (tiền, chứng khoán) gửi tại công ty chứng khoán được tách bạch hoàn toàn khỏi tài sản của công ty và tài sản cá nhân của chủ sở hữu. Trong trường hợp công ty gặp rủi ro tài chính hoặc phá sản, tài sản của nhà đầu tư không bị gộp chung để xử lý nợ của công ty.
• Ngăn ngừa rủi ro hệ thống: Ngược lại, nếu một chủ sở hữu công ty chứng khoán (là doanh nghiệp tư nhân hoặc thành viên hợp danh) gặp khó khăn tài chính cá nhân, chế độ trách nhiệm vô hạn sẽ khiến tài sản của công ty bị đe dọa, gây ra sự hoảng loạn và rủi ro lan truyền trên toàn thị trường. Chế độ trách nhiệm hữu hạn ngăn chặn kịch bản này.

2. Tăng Cường Tính Minh Bạch và Quản Trị Công Ty

Các công ty chứng khoán quản lý một lượng tài sản khổng lồ và thực hiện các giao dịch có giá trị lớn mỗi ngày. Do đó, yêu cầu về sự minh bạch và một cơ cấu tổ chức chặt chẽ là điều bắt buộc.

• Cơ cấu quản trị rõ ràng: Cả công ty cổ phần và TNHH đều có cơ cấu quản trị được pháp luật quy định rõ ràng (Hội đồng quản trị/Hội đồng thành viên, Ban Giám đốc, Ban Kiểm soát). Điều này tạo ra một hệ thống kiểm tra và giám sát chéo, hạn chế quyền lực tập trung vào một cá nhân và giảm thiểu rủi ro lạm dụng quyền hạn.
• Chế độ báo cáo nghiêm ngặt: Công ty chứng khoán phải tuân thủ các quy định về kế toán, kiểm toán và công bố thông tin định kỳ theo chuẩn mực rất cao của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Bộ Tài chính. Mô hình công ty cổ phần và TNHH là phù hợp nhất để đáp ứng các yêu cầu này, điều mà doanh nghiệp tư nhân hay hộ kinh doanh không thể đảm bảo.

3. Khả Năng Huy Động Vốn Lớn và Bền Vững

Hoạt động trong lĩnh vực tài chính đòi hỏi một nguồn vốn pháp định và vốn chủ sở hữu rất lớn để đảm bảo an toàn hoạt động và năng lực tài chính.

• Công ty Cổ phần: Đây là mô hình lý tưởng để huy động vốn quy mô lớn. Việc phát hành cổ phiếu ra công chúng cho phép công ty tiếp cận nguồn vốn từ vô số nhà đầu tư, không giới hạn số lượng. Điều này cực kỳ quan trọng khi công ty cần mở rộng nghiệp vụ, đầu tư công nghệ hoặc tăng cường năng lực tài chính.
• Công ty TNHH: Mặc dù không thể phát hành cổ phiếu, mô hình này vẫn cho phép huy động vốn từ các thành viên hiện hữu hoặc kết nạp thành viên mới (tối đa 50 thành viên). Điều này phù hợp với các công ty chứng khoán có quy mô vừa và nhỏ hoặc có cơ cấu sở hữu tập trung.

Ngược lại, doanh nghiệp tư nhân chỉ có một chủ sở hữu duy nhất và công ty hợp danh có ít thành viên, khiến khả năng huy động vốn bị hạn chế nghiêm trọng, không thể đáp ứng yêu cầu vốn khổng lồ của ngành chứng khoán.

4. Đảm Bảo Sự Tồn Tại Liên Tục và Ổn Định

Thị trường chứng khoán cần sự ổn định. Sự tồn tại của một công ty chứng khoán không nên bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của các cá nhân chủ sở hữu.

• Tính kế thừa: Trong công ty cổ phần hoặc TNHH, sự ra đi (qua đời, rút vốn) của một cổ đông/thành viên không làm chấm dứt sự tồn tại của công ty. Phần vốn góp hoặc cổ phần của họ sẽ được chuyển nhượng hoặc thừa kế, đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra liên tục.
• Tránh rủi ro từ chủ sở hữu: Đối với doanh nghiệp tư nhân, sự tồn tại của doanh nghiệp gắn liền với chủ sở hữu. Nếu chủ doanh nghiệp qua đời hoặc mất năng lực hành vi dân sự, doanh nghiệp có thể phải giải thể, gây xáo trộn lớn cho khách hàng và thị trường.

Điều Kiện Thành Lập Công Ty Chứng Khoán Chi Tiết Theo Từng Loại Hình

Sau khi đã có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi công ty chứng khoán là loại hình doanh nghiệp nào, bước tiếp theo là tìm hiểu sâu hơn về các điều kiện cụ thể để được cấp phép thành lập và hoạt động. Các yêu-cầu này được quy định rất chặt chẽ trong Nghị định 155/2020/NĐ-CP hướng dẫn Luật Chứng khoán, nhằm đảm bảo chỉ những tổ chức có đủ năng lực tài chính, quản trị và nhân sự mới được tham gia vào thị trường.

1. Điều Kiện Chung Áp Dụng Cho Cả Công Ty Cổ Phần và TNHH

Bất kể lựa chọn loại hình nào, một công ty chứng khoán tương lai đều phải đáp ứng các tiêu chuẩn nền tảng sau:

• Trụ sở và Cơ sở vật chất: Phải có trụ sở làm việc đảm bảo cho các hoạt động kinh doanh chứng khoán. Cơ sở vật chất, kỹ thuật, trang thiết bị văn phòng, hệ thống máy tính, phần mềm phục vụ hoạt động phải phù hợp và đáp ứng các tiêu chuẩn do Bộ Tài chính quy định. Điều này bao gồm hệ thống dự phòng, đảm bảo an toàn, bảo mật cho dữ liệu của nhà đầu tư.
• Vốn pháp định: Đây là một trong những rào cản lớn nhất. Mức vốn pháp định đã được góp phải tối thiểu bằng mức vốn quy định cho từng nghiệp vụ kinh doanh.
• Nhân sự: Phải có Giám đốc (Tổng Giám đốc) và tối thiểu 05 nhân viên nghiệp vụ cho mỗi nghiệp vụ kinh doanh đề nghị cấp phép. Tất cả các nhân sự này đều phải có chứng chỉ hành nghề chứng khoán phù hợp với nghiệp vụ mà họ đảm nhận và phải làm việc toàn thời gian cho công ty.
• Điều lệ công ty: Điều lệ không được có nội dung trái với quy định của pháp luật.

2. Điều Kiện Về Vốn Pháp Định Tối Thiểu

Mức vốn là yếu tố tiên quyết, thể hiện năng lực tài chính và khả năng đảm bảo hoạt động an toàn của công ty. Mức vốn pháp định được quy định cụ thể cho từng nghiệp vụ:

Lưu ý quan trọng: Nếu một công ty đăng ký nhiều nghiệp vụ, vốn pháp định sẽ là tổng số vốn yêu cầu cho từng nghiệp vụ đó. Ví dụ, một công ty muốn thực hiện cả Môi giới và Tự doanh thì vốn pháp định tối thiểu phải là 25 + 50 = 75 tỷ đồng.

3. Điều Kiện Riêng Đối Với Cổ Đông và Thành Viên Góp Vốn

Pháp luật đặt ra những yêu cầu rất khắt khe đối với các cá nhân và tổ chức muốn trở thành chủ sở hữu của một công ty chứng khoán, nhằm đảm bảo sự liêm chính và năng lực tài chính của những người đứng đầu.

Đối với cá nhân:

• Phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
• Không thuộc các trường hợp không được quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp (ví dụ: cán bộ, công chức; người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự…).

Đối với tổ chức:

• Có tư cách pháp nhân và đang hoạt động hợp pháp.
• Hoạt động kinh doanh có lãi trong 02 năm liền trước năm đề nghị cấp phép.
• Báo cáo tài chính của năm tài chính gần nhất phải được kiểm toán bởi một tổ chức kiểm toán độc lập.

Yêu cầu về tỷ lệ sở hữu:

• Cổ đông, thành viên góp vốn sở hữu từ 10% trở lên vốn điều lệ của một công ty chứng khoán và người có liên quan của họ không được sở hữu quá 5% vốn điều lệ tại một công ty chứng khoán khác.
• Tổng tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại một công ty chứng khoán là không giới hạn (tức có thể lên đến 100%), trừ khi có quy định khác trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Việc đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tài chính, nhân sự và pháp lý. Đây là hàng rào kỹ thuật cần thiết để đảm bảo chất lượng và sự an toàn của các tổ chức tham gia thị trường.

Hướng Dẫn Chi Tiết Hồ Sơ Và Thủ Tục Thành Lập Công Ty Chứng Khoán

Sau khi đã nắm vững các điều kiện thành lập, bước tiếp theo trong hành trình xây dựng một công ty chứng khoán là chuẩn bị hồ sơ và thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết. Quy trình này đòi hỏi sự chính xác, đầy đủ và tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Luật Mai Sơn sẽ hướng dẫn bạn từng bước cụ thể.

Bước 1: Chuẩn Bị Hồ Sơ Đề Nghị Cấp Giấy Phép

Hồ sơ là yếu tố quyết định đến việc thẩm định và cấp phép. Một bộ hồ sơ đầy đủ và chuẩn xác sẽ giúp quá trình diễn ra suôn sẻ. Hồ sơ bao gồm các tài liệu chính sau:

1. Giấy đề nghị cấp Giấy phép thành lập và hoạt động: Theo mẫu quy định tại Phụ lục của Nghị định 155/2020/NĐ-CP.
2. Phương án kinh doanh: Một tài liệu chi tiết, khả thi, phù hợp với nghiệp vụ kinh doanh dự kiến. Phương án này phải nêu rõ kế hoạch trong 3 năm đầu, bao gồm: kế hoạch nhân sự, công nghệ thông tin, quy trình nghiệp vụ, quy trình kiểm soát nội bộ, quy trình quản lý rủi ro.
3. Điều lệ công ty: Dự thảo điều lệ công ty đã được các cổ đông/thành viên sáng lập thông qua.
4. Hồ sơ về trụ sở và cơ sở vật chất: Hợp đồng thuê/mượn hoặc giấy tờ chứng minh quyền sở hữu trụ sở; tài liệu thuyết minh về cơ sở vật chất, kỹ thuật, trang thiết bị.
5. Danh sách cổ đông/thành viên sáng lập: Kèm theo các tài liệu chứng minh đáp ứng điều kiện (đã nêu ở phần trước).
   • Đối với cá nhân: Bản sao CCCD/Hộ chiếu, Phiếu lý lịch tư pháp.
   • Đối với tổ chức: Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, Điều lệ công ty, Nghị quyết của cấp có thẩm quyền về việc góp vốn, Báo cáo tài chính 2 năm gần nhất đã được kiểm toán.
6. Hồ sơ nhân sự:
   • Danh sách dự kiến Giám đốc (Tổng Giám đốc) và các nhân viên nghiệp vụ.
   • Sơ yếu lý lịch, Phiếu lý lịch tư pháp của các cá nhân này.
   • Bản sao hợp lệ chứng chỉ hành nghề chứng khoán phù hợp.
   • Hợp đồng lao động ký với công ty.
7. Giấy tờ chứng minh vốn: Xác nhận của ngân hàng thương mại về số tiền vốn pháp định đã được ký quỹ tại một tài khoản phong tỏa mở tại ngân hàng. Số tiền này chỉ được giải tỏa sau khi công ty được cấp Giấy phép.

Bước 2: Nộp Hồ Sơ Tại Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ bộ hồ sơ, bạn sẽ nộp trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu điện đến trụ sở của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN).

• Địa chỉ: 164 Trần Quang Khải, Phường Lý Thái Tổ, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
• Số lượng hồ sơ: 01 bộ hồ sơ gốc.

Bước 3: Thẩm Định Hồ Sơ và Cấp Giấy Phép

Đây là giai đoạn xử lý của cơ quan quản lý nhà nước.

1. 1. Tiếp nhận và kiểm tra tính hợp lệ: Trong vòng 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ, UBCKNN sẽ kiểm tra. Nếu hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, UBCKNN sẽ thông báo về việc thụ lý. Nếu không, UBCKNN sẽ có văn bản yêu cầu bổ sung, sửa đổi.
   2. Thẩm định nội dung: Kể từ ngày nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, UBCKNN có thời hạn 30 ngày để thẩm định và cấp Giấy phép thành lập và hoạt động.
   3. Trường hợp từ chối: Nếu từ chối cấp phép, UBCKNN phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Bước 4: Các Thủ Tục Sau Khi Được Cấp Phép

Nhận được Giấy phép thành lập và hoạt động chưa phải là kết thúc. Công ty mới thành lập cần hoàn tất các bước sau để chính thức đi vào hoạt động:

1. 1. 1. Đăng ký doanh nghiệp: Trong vòng 10 ngày kể từ ngày được cấp phép, công ty phải làm thủ tục đăng ký doanh nghiệp tại Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh/thành phố nơi công ty đặt trụ sở chính.
      2. Công bố thông tin: Công ty phải công bố thông tin về việc thành lập và hoạt động trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp và trang thông tin điện tử của UBCKNN trong thời hạn quy định.
      3. Khai trương hoạt động: Công ty chỉ được chính thức hoạt động kinh doanh sau khi đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và đã công bố thông tin theo quy định.

Toàn bộ quy trình này cho thấy sự giám sát chặt chẽ của nhà nước đối với lĩnh vực kinh doanh chứng khoán. Để tra cứu và cập nhật các văn bản pháp luật liên quan, bạn có thể truy cập vào hệ thống văn bản pháp quy của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Vai Trò, Nghiệp Vụ Và Mô Hình Kinh Doanh Của Công Ty Chứng Khoán

Hiểu được công ty chứng khoán là loại hình doanh nghiệp nào và các điều kiện thành lập là nền tảng. Tuy nhiên, để có cái nhìn toàn cảnh, chúng ta cần khám phá sâu hơn về vai trò huyết mạch và các nghiệp vụ kinh doanh cốt lõi mà các tổ chức này thực hiện. Đây chính là những hoạt động tạo ra giá trị, kết nối dòng vốn và thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính.

Vai Trò Cốt Lõi Của Công Ty Chứng Khoán

Công ty chứng khoán đóng vai trò là một định chế trung gian tài chính không thể thiếu, thực hiện các chức năng sống còn của thị trường:

1. 1. • Trung gian kết nối: Là cầu nối trực tiếp giữa bên cần vốn (các doanh nghiệp phát hành chứng khoán) và bên có vốn (các nhà đầu tư).
      • Tạo lập và duy trì thanh khoản: Thông qua nghiệp vụ môi giới và tự doanh, các công ty chứng khoán giúp các giao dịch mua bán diễn ra liên tục, dễ dàng, đảm bảo nhà đầu tư có thể chuyển đổi chứng khoán thành tiền mặt và ngược lại một cách nhanh chóng.
      • Cung cấp dịch vụ tài chính chuyên nghiệp: Đem đến cho nhà đầu tư và doanh nghiệp các dịch vụ tư vấn, phân tích, quản lý tài sản chuyên sâu mà các cá nhân khó có thể tự thực hiện.
      • Góp phần bình ổn thị trường: Thông qua hoạt động tạo lập thị trường, các công ty chứng khoán giúp giảm biến động giá và ổn định tâm lý nhà đầu tư.

Các Nghiệp Vụ Kinh Doanh Chính

Theo Luật Chứng khoán, một công ty chứng khoán có thể được cấp phép thực hiện một, một số hoặc toàn bộ các nghiệp vụ sau:

1. 1. 1. Môi giới chứng khoán (Brokerage): Đây là nghiệp vụ phổ biến và cơ bản nhất. Công ty chứng khoán đóng vai trò là người đại diện, thực hiện lệnh mua hoặc bán chứng khoán cho khách hàng và hưởng phí giao dịch. Họ cung cấp nền tảng giao dịch (phần mềm, ứng dụng), tư vấn và hỗ trợ nhà đầu tư.
      2. Tự doanh chứng khoán (Proprietary Trading): Công ty chứng khoán tự tiến hành mua, bán chứng khoán cho chính mình nhằm mục đích thu lợi nhuận từ chênh lệch giá. Hoạt động này tách biệt hoàn toàn với hoạt động môi giới cho khách hàng.
      3. Bảo lãnh phát hành chứng khoán (Underwriting): Khi một doanh nghiệp muốn phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu ra công chúng (IPO, phát hành thêm), công ty chứng khoán sẽ đứng ra cam kết phân phối toàn bộ hoặc một phần số chứng khoán đó. Nếu không phân phối hết, công ty chứng khoán sẽ phải mua lại phần còn lại. Đây là nghiệp vụ đòi hỏi năng lực tài chính và uy tín rất lớn.
      4. Tư vấn đầu tư chứng khoán (Investment Advisory): Công ty chứng khoán cung cấp các báo cáo phân tích, nhận định thị trường, khuyến nghị đầu tư (mua, bán, nắm giữ) cho khách hàng. Khách hàng sẽ tự ra quyết định cuối cùng dựa trên các thông tin tư vấn này.

Ngoài ra, công ty chứng khoán còn cung cấp các dịch vụ tài chính khác như:

1. 1. • Lưu ký chứng khoán: Nhận ký gửi, bảo quản và quản lý chứng khoán cho khách hàng.
      • Cho vay ký quỹ (Margin Lending): Cho khách hàng vay tiền để mua chứng khoán, với tài sản thế chấp là chính số chứng khoán đó.
      • Ứng trước tiền bán chứng khoán: Cho phép khách hàng nhận tiền bán ngay sau khi khớp lệnh mà không cần chờ đến ngày thanh toán T+2.

So Sánh Công Ty Chứng Khoán Với Các Định Chế Tài Chính Khác

Trong hệ sinh thái tài chính, có nhiều loại hình tổ chức khác nhau và đôi khi gây nhầm lẫn cho nhà đầu tư. Việc phân biệt rõ vai trò của công ty chứng khoán với các định chế khác như ngân hàng thương mại hay công ty quản lý quỹ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chức năng của từng tổ chức và cách chúng tương tác với nhau.

Qua bảng so sánh, có thể thấy mỗi loại hình định chế tài chính có một vai trò và phân khúc riêng biệt. Công ty chứng khoán là cánh cổng để nhà đầu tư trực tiếp tham gia vào thị trường vốn, trong khi ngân hàng là nền tảng cho các hoạt động thanh toán và tín dụng, còn công ty quản lý quỹ cung cấp một giải pháp đầu tư gián tiếp chuyên nghiệp.

Kết Luận và Lời Khuyên Từ Luật Mai Sơn

Quay trở lại với câu hỏi cốt lõi, công ty chứng khoán là loại hình doanh nghiệp nào, câu trả lời dứt khoát là công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần. Sự lựa chọn này không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn là một cơ chế được thiết kế để bảo vệ tối đa quyền lợi của nhà đầu tư, đảm bảo tính minh bạch, an toàn và sự ổn định cho toàn bộ thị trường tài chính Việt Nam.

Việc hiểu rõ bản chất pháp lý, các điều kiện khắt khe về vốn, nhân sự, cơ sở vật chất, cũng như quy trình thành lập chặt chẽ cho thấy đây là một lĩnh vực kinh doanh có điều kiện và được giám sát ở mức độ cao nhất. Đối với các nhà đầu tư, điều này mang lại sự an tâm khi tài sản của bạn được quản lý bởi những tổ chức có năng lực và hoạt động trong một khuôn khổ pháp lý rõ ràng. Đối với những ai có ý định gia nhập thị trường với tư cách là một tổ chức kinh doanh, việc nắm vững các quy định này là bước khởi đầu không thể thiếu cho một hành trình phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Công ty chứng khoán có thể là doanh nghiệp tư nhân không?

Không. Theo quy định của Luật Chứng khoán Việt Nam, công ty chứng khoán bắt buộc phải được thành lập dưới hình thức công ty TNHH hoặc công ty cổ phần. Doanh nghiệp tư nhân không được phép hoạt động trong lĩnh vực này do chế độ trách nhiệm vô hạn, không đảm bảo việc tách bạch tài sản của công ty và chủ sở hữu.

2. Loại hình công ty cổ phần có ưu điểm gì hơn TNHH đối với công ty chứng khoán?

Ưu điểm lớn nhất của công ty cổ phần là khả năng huy động vốn không giới hạn thông qua việc phát hành cổ phiếu ra công chúng. Điều này rất phù hợp với các công ty chứng khoán lớn, có nhu cầu mở rộng quy mô liên tục. Hầu hết các công ty chứng khoán hàng đầu tại Việt Nam đều là công ty cổ phần.

3. Vốn điều lệ tối thiểu để thành lập công ty chứng khoán là bao nhiêu?

Mức vốn điều lệ tối thiểu (còn gọi là vốn pháp định) phụ thuộc vào nghiệp vụ kinh doanh mà công ty đăng ký. Mức thấp nhất là 10 tỷ đồng cho nghiệp vụ tư vấn đầu tư chứng khoán và cao nhất là 165 tỷ đồng cho nghiệp vụ bảo lãnh phát hành. Nếu đăng ký nhiều nghiệp vụ, vốn pháp định sẽ là tổng các mức vốn tương ứng.

4. Người nước ngoài có được thành lập công ty chứng khoán tại Việt Nam không?

Có. Pháp luật Việt Nam cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập công ty chứng khoán 100% vốn nước ngoài hoặc góp vốn, mua cổ phần trong các công ty chứng khoán Việt Nam. Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không bị giới hạn, trừ khi có quy định khác trong các điều ước quốc tế.

5. Công ty chứng khoán có phải là một ngân hàng không?

Không. Công ty chứng khoán và ngân hàng là hai loại định chế tài chính khác nhau. Chức năng chính của công ty chứng khoán là trung gian trên thị trường chứng khoán (môi giới, tự doanh), trong khi chức năng chính của ngân hàng là trung gian tín dụng (nhận tiền gửi, cho vay) và cung cấp dịch vụ thanh toán.

6. Cơ quan nào cấp phép và quản lý các công ty chứng khoán?

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC) là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, chịu trách nhiệm cấp, thu hồi giấy phép thành lập và hoạt động, đồng thời giám sát toàn bộ hoạt động của các công ty chứng khoán tại Việt Nam.

7. Tại sao lại cần có chứng chỉ hành nghề để làm việc tại công ty chứng khoán?

Đây là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo chất lượng nhân sự trong một ngành đòi hỏi chuyên môn cao. Chứng chỉ hành nghề chứng tỏ cá nhân đó đã có đủ kiến thức về pháp luật chứng khoán, phân tích đầu tư và đạo đức nghề nghiệp, giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.

8. Công ty chứng khoán kiếm tiền từ đâu?

Nguồn thu chính của công ty chứng khoán đến từ: phí môi giới giao dịch, lãi từ các khoản cho vay ký quỹ (margin), phí tư vấn đầu tư, phí lưu ký chứng khoán, lợi nhuận từ hoạt động tự doanh và phí từ dịch vụ bảo lãnh phát hành.

9. Nếu công ty chứng khoán phá sản, tiền và cổ phiếu của tôi có bị mất không?

Về nguyên tắc là không. Tài sản của khách hàng (tiền và chứng khoán) được quản lý tách bạch hoàn toàn với tài sản của công ty chứng khoán. Tiền của bạn được gửi tại một tài khoản ngân hàng thương mại đứng tên bạn, và chứng khoán được ghi nhận sở hữu của bạn tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSDC). Khi một công ty phá sản, tài sản của bạn sẽ được chuyển sang một công ty chứng khoán khác.